Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που μπορεί να εκδηλωθεί σαν αντίδραση απέναντι σε μια απειλή, σε μια αποτυχία ή ματαίωση επαγγελματικών ή προσωπικών στόχων καθώς και σε μια αρνητική κριτική. Ακόμη είναι πιθανόν να υποκρύπτονται κάτω από τις εκδηλώσεις θυμού συναισθήματα μοναξιάς , λύπης ή φόβου. Αυτό είναι μια υγιής αντίδραση. Όταν όμως ο θυμός μετατρέπεται σε οργή μπορεί να θολώσει τον τρόπο σκέψης και την ορθή κρίση του ατόμου με αποτέλεσμα να αντιδρά παράλογα είτε με λόγια είτε με πράξεις. Σαν συνέπεια δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα τόσο στο περιβάλλον εργασίας του αλλά και στις διαπροσωπικές του σχέσεις με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η ποιότητα της ζωής του γενικότερα. Όταν ο θυμός είναι ανεξέλεγκτος συνοδεύεται και με σωματικά συμπτώματα όπως αύξηση των καρδιακών σφυγμών , της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων της αδρεναλίνης.
Αίτια του θυμού
Μερικές από τις πιθανές αιτίες του θυμού μπορεί να είναι οι εξής :
- Αποτυχία, Ματαίωση. Στην καθημερινότητα μας βιώνουμε συνεχώς μικρές ή μεγάλες απογοητεύσεις λόγω ματαίωσης κάποιων σχεδίων ή διάψευσης των ελπίδων μας. Μερικοί άνθρωποι μπορούν να διαχειριστούν αυτές τις δύσκολες καταστάσεις με ηρεμία και λογική σκέψη ενώ άλλοι απογοητεύονται εύκολα , νιώθουν αδύναμοι , βλέπουν τις καταστάσεις αρνητικά και καταφεύγουν σε εκρήξεις θυμού.
- Υπερβολικό άγχος για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να είναι εξαιρετικά πιεσμένοι λόγω ανεργίας, σοβαρών ιατρικών προβλημάτων, οικογενειακών προβλημάτων καθώς και προβλημάτων με τη δικαιοσύνη. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να νιώθουν υπερβολικό θυμό και μνησικακία.
- Τραυματικές καταστάσεις. Όσοι έχουνε βιώσει τραυματικές εμπειρίες όπως κακοποίηση, ενδοοικογενειακή βία, απώλεια συνήθως δεν εμπιστεύονται εύκολα, δεν είναι διεκδικητικοί και πολλές φορές η παθητική αυτή στάση τους οδηγεί σε υπερβολικό θυμό και επιθετικότητα.
- Χρήση ουσιών και αλκόολ. Αλλοιώνουν την φυσιολογία του εγκεφάλου , θολώνουν την κρίση και έτσι το άτομο χάνει τον έλεγχο και γίνεται επιθετικό .
- Κοινωνικοί παράγοντες που καθιστούν κάποια πρόσωπα πιο επιρρεπή σε εκρήξεις θυμού. Παιδιά που έχουν μεγαλώσει είτε με επικριτικούς είτε με κακοποιητικούς γονείς μπορεί να εξελιχθούν σε οργισμένους ενήλικες. Αυτό είναι πιθανόν να συμβεί επειδή τα παιδιά διδάσκονται από την μίμηση και υιοθετούν τις ίδιες αντιδράσεις που εισπράττουν από τους γονείς.
- Απώλεια αγαπημένου ατόμου. Ένα από τα συμπτώματα του θρήνου μπορεί να είναι ανεξέλεγκτος θυμός που οδηγεί το άτομο σε κοινωνική απομόνωση και πιθανόν ακόμα και σε εκδικητικές σκέψεις σχετικά με την απώλεια.
Πως μπορείτε να διαχειριστείτε το θυμό σας;
- Αναπνεύστε βαθιά από το διάφραγμα και όχι από το στήθος και επαναλάβατε αργά , πολλές φορές μια χαλαρωτική λέξη όπως «ηρέμησε».
- Δημιουργήστε μια ωραία εικόνα από την φαντασία σας ή σκεφτείτε μια ωραία ανάμνηση.
- Προσπαθήστε να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης σας. Οι οργισμένοι άνθρωποι κάνουν συχνά δραματικές σκέψεις. Για παράδειγμα αντί να λέτε « όλα καταστρέφονται» πείτε « είναι δύσκολη η κατάσταση αλλά δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου». Πολλές φορές ο έντονος θυμός προέρχεται από την υπερβολική απαίτηση να εξελίσσονται οι καταστάσεις όπως επιθυμούμε. Είναι πιο υγιές να χρησιμοποιούμε την έκφραση « θα ήθελα» από το να λέμε « απαιτώ» ή « πρέπει να έχω».
- Βελτιώστε την επικοινωνία σας. Μην καταλήγετε παρορμητικά σε συμπεράσματα τα οποία μπορεί να είναι ανακριβή. Όταν έχετε μια έντονη συζήτηση ηρεμήστε, ακούστε προσεκτικά την γνώμη του άλλου και σκεφτείτε πριν να απαντήσετε.
- Χρησιμοποιείστε το χιούμορ για να διαχειριστείτε το πρόβλημα σας πιο αποτελεσματικά. Αποφύγετε όμως το σαρκασμό γιατί είναι μια μορφή έκφρασης θυμού.
- Αλλάξτε κάποιες συνήθειες στο περιβάλλον σας. Δώστε λίγο χώρο στον εαυτό σας. Για παράδειγμα αν είστε μια εργαζόμενη μητέρα επιβάλλετε τον εξής κανόνα « Όταν γυρίζω σπίτι για μια ώρα δεν με ενοχλεί κανείς». Μετά από αυτό το διάλειμμα θα νιώθετε πιο έτοιμες να αντιμετωπίσετε τις απαιτήσεις τις οικογένειας.
- Καταστρώστε ένα πλάνο διαχείρισης θυμού. Για παράδειγμα αν πρόκειται να επισκεφθείτε ένα πρόσωπο που με την κριτική του σας εξοργίζει αποφασίστε εκ των προτέρων πως θα αντιδράσετε με την λογική και τηρήστε το.
Αν όμως οι εκρήξεις θυμού χειροτερεύουν καλό θα είναι να ζητήσετε την γνώμη ειδικού . Η διαχείριση θυμού είναι μια δύσκολη διαδικασία αλλά θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι ο θυμός πληγώνει περισσότερο αυτόν που τον εκδηλώνει παρά τους γύρω του.
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc in Counseling Studies, University of Edinburgh
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία
http://www.antigoniepivatianou.gr/
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
