Έχει εκτιμηθεί πως περίπου το ένα πέμπτο των ενηλίκων και σχεδόν οι μισοί από τους μαθητές και σπουδαστές αναβάλλουν να διεκπεραιώσουν τις υποχρεώσεις .
Υπάρχουν και πολλοί λόγοι για τους οποίους αποτυγχάνουμε στη ζωή μας και η αναβλητικότητα είναι ένας από αυτούς.
Τα αναβλητικά άτομα σαμποτάρουν τον ίδιο τους τον εαυτό γιατί βάζουν οι ίδιοι εμπόδια στην ανάδειξη των ικανοτήτων τους και στην έγκαιρη ολοκλήρωση των καθηκόντων τους.
Για τα άτομα αυτά, όταν η αναβλητικότητα καταστεί χρόνια, αποτελεί τρόπο ζωής και επεκτείνεται σε όλα τα πεδία τα της καθημερινότητάς τους . Δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς τους έγκαιρα, δεν είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, από τις πιο προσωπικές (όπως η αγορά ενός δώρου) μέχρι την έγκαιρη καταβολή των φορολογικών υποχρεώσεων.
Αίτια της αναβλητικότητας
1) Τα αναβλητικά άτομα δε γεννιούνται, αλλά διαμορφώνονται. Η αναβλητικότητα τους μπορεί να είναι η συνέπεια ενός καταπιεστικού οικογενειακού περιβάλλοντος. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που ελέγχουν τα πάντα, αδυνατούν να διαχειριστούν τον εαυτό τους και συνεπώς να οριοθετήσουν τους στόχους τους.
Η συμπεριφορά τους αυτή μπορεί να είναι μια μορφή αντίδρασης (επανάστασης) απέναντι στους γονείς. Τα παιδιά αυτά καταφεύγουν στους φίλους τους για υποστήριξη και βοήθεια με αποτέλεσμα το πρόβλημα να επιδεινώνεται, αφού οι φίλοι τους είναι πιο επιεικείς στις δικαιολογίες τους.
2) Τα αναβλητικά άτομα έχουν την τάση να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ προτίθενται και αυτό είναι μια ένδειξη του γενικότερου προβλήματος της αδυναμίας αυτοδιαχείρισης (self-regualation) από το οποίο χαρακτηρίζονται.
3) Οι αναβλητικοί ψεύδονται στον ίδιο τους τον εαυτό και βρίσκουν δικαιολογίες όπως: ¨Νιώθω πως θα δουλέψω καλύτερα αύριο¨ ή ¨εργάζομαι καλύτερα υπό πίεση¨. Στην πραγματικότητα και την επόμενη ημέρα βρίσκουν μια άλλη πρόφαση για να ξεγελάσουν κατά κύριο λόγο τον ίδιο τους τον εαυτό.
4) Πολλές φορές δεν ασχολούνται με σοβαρές και επείγουσες υποθέσεις και σπαταλούν το χρόνο με πιο ασήμαντες ασχολίες, όπως το τσεκάρισμα των e-mail. Ίσως με αυτό τον τρόπο αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν για παράδειγμα το φόβο της αποτυχίας.
5) Τελειομανία ενός ατόμου μπορεί να έχει σαν συνέπεια την αναβλητικότητα. Όταν υπάρχει έντονη πεποίθηση ότι οτιδήποτε αναλαμβάνουμε πρέπει να είναι μπορεί να μην προσπαθήσουμε καν να ξεκινήσουμε γιατί τα αυστηρά κριτήρια που έχουμε θέσει μας μπλοκάρουν.
6) Ο φόβος της επιτυχίας. Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, άλλα πολλοί άνθρωποι επειδή φοβούνται ότι ένα επίτευγμα τους μπορεί να τους επιβαρύνει με περισσότερες ευθύνες και προσδοκίες από τους προϊσταμένους τους ή το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον, γεγονός που τους αγχώνει και δεν μπορούν να το διαχειριστούν.
Εξαιτίας της αναβλητικότητας δημιουργούνται σοβαρές αρνητικές συνέπειες.
Επηρεάζεται πρώτα απ’ όλα η υγεία των ατόμων γιατί εξασθενεί το ανοσοποιητικό τους σύστημα, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, πολλοί φοιτητές να παρουσιάζουν γαστρεντερικά προβλήματα να είναι πιο ευάλωτοι σε κρυολογήματα, καθώς και να υποφέρουν από αϋπνίες. Επιπρόσθετα καταστρέφει τις ομαδικές προσπάθειες γιατί το βάρος των υποχρεώσεων και των ευθυνών μεταφέρεται στα υπόλοιπα άτομα τα οποία δικαίως αγανακτούν με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν οι εργασιακές αλλά και οι προσωπικές σχέσεις.
Τρόποι αντιμετώπισης
1) Απαλλαγείτε από τις καταστροφικές σκέψεις.
Όσο και αν μία υποχρέωση σας φαίνεται οδυνηρή ή δύσκολη για να τη διεκπεραιώσετε μην υπερβάλλετε, απλά αντιμετωπίστε την κατάσταση στην πραγματική της διάσταση και σκεφτείτε: ¨Σίγουρα δεν είναι κάτι που μου αρέσει, αλλά μπορώ να το κάνω¨.
2) Οριοθετείστε το περιβάλλον σας
Το περιβάλλον σας μπορεί να βοηθήσει, ή να εμποδίσει την παραγωγικότητα. Η τεχνολογία, όπως e-mail, τα social media και γενικότερα το internet και ενασχόληση με αυτά ενισχύουν την αναβλητικότητα. Όταν με κάποια εργασία, κλείστε τον υπολογιστή σας και μην ασχοληθείτε με αυτόν μέχρις ότου να τελειώσετε αυτό που έχετε προγραμματίσει.
3) Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας.
Σκέψεις όπως: ¨Έπρεπε να είχα ξεκινήσει νωρίτερα¨, ή ¨Πάντα αναβάλλω τις δουλειές μου, άρα είμαι αποτυχημένος¨, δε βοηθούν αλλά χειροτερεύουν την κατάσταση. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που συγχωρούν τον εαυτό τους ξεπερνούν πιο εύκολα το πρόβλημα.
4) Ελέγξτε την τελειομανία σας.
Η σκέψη του ¨όλα ή τίποτα¨, δηλαδή ότι όλα πρέπει να είναι έτοιμα για να ξεκινήσω, σας οδηγεί στο να μην αναλαμβάνετε καμία υποχρέωση. Προσπαθήστε για τις καλύτερες δυνατές συνθήκες και ολοκληρώστε τα καθήκοντα σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
5) Ξεκινήστε με μικρούς στόχους.
Όταν το έργο σας φαίνεται δύσκολο και δεν ξέρετε πώς να ξεκινήσετε, χωρίστε το σε τμήματα και δουλέψτε, για παράδειγμα, μισή ώρα την ημέρα. Είναι προτιμότερο από το να το αναβάλλετε συνεχώς.
6) Ανταμείψτε τον εαυτό σας.
Όταν τελειώνετε ένα έργο στο προγραμματισμένο χρόνο κάντε ένα δώρο στον εαυτό σας για την πετυχημένη προσπάθεια.
Η αναβλητικότητα περιορίζει τις δυνατότητες του ατόμου και υπονομεύει την καριέρα του, οδηγώντας μέχρι και σε απώλεια της εργασίας του ή και σε κατάθλιψη.
Μπορεί να αντιμετωπισθεί αν τα άτομα αυτά αναγνωρίσουν το πρόβλημα, διερευνήσουν τα αίτια και με συγκεκριμένες στρατηγικές προσπαθήσουν να το διαχειριστούν.
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc in Counseling Studies, University of Edinburgh
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία- Θεραπεία Σχημάτων
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
