Τι είναι η αυτοεκτίμηση;
Αυτοεκτίμηση είναι η γνώμη που έχουμε για τον εαυτό μας. Όταν το συναίσθημα αυτό είναι υγιές έχουμε μια θετική άποψη για τον εαυτό μας. και για τη ζωή γενικότερα. Νιώθουμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία όλες τις προκλήσεις που μας τυχαίνουν.
Τι είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση;
Χαμηλή αυτοεκτίμηση σημαίνει ότι η γνώμη που έχουμε για τον εαυτό μας είναι αρνητική. Για παράδειγμα πιστεύουμε ότι είμαστε « άχρηστοι» ή «ανάξιοι να αγαπηθούμε». Νιώθουμε ότι είμαστε ανεπαρκή και ανίκανα άτομα χωρίς καμιά αξία και συνεπώς δεν δικαιούμαστε να καρπωθούμε τα αγαθά μίας καλής ζωής. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με πολλές από τις αρνητικές συμπεριφορές των εφήβων, όπως κακή ακαδημαϊκή επίδοση, πρόωρες σεξουαλικές σχέσεις , ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, παραβατική συμπεριφορά, χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ, διατροφικές διαταραχές. Πολλές φορές η αρνητική άποψη που έχουμε για τον εαυτό μας είναι κάτι περισσότερο από ένα αρνητικό συναίσθημα. Μπορεί να κυριαρχήσει στη σκέψη μας και να μας εμποδίσει να αναπτύξουμε τις ικανότητες μας για μια ολοκληρωμένη και υγιή ζωή.
Αίτια χαμηλής αυτοεκτίμησης
1.Επικριτικό οικογενειακό περιβάλλον. Αν κάποιος μεγαλώνει ακούγοντας ότι δεν είναι αρκετά καλός σε οτιδήποτε και αν προσπαθεί, πως είναι δυνατόν να εξελιχθεί σε ένα ενήλικα με «θετική» εικόνα του εαυτού του; Αν επικρίνεται συνεχώς , όσες προσπάθειες και αν καταβάλλει δεν θα έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες του αλλά θα καλλιεργήσει την οδυνηρή πεποίθηση ότι είναι ένας « αποτυχημένος».
2. Αδιάφοροι ή πολυάσχολοι γονείς. Είναι δύσκολο να κινητοποιήσεις τον εαυτό σου να αγωνίζεται για κάτι περισσότερο ή να θέλει κάτι περισσότερο ή να φαντάζεται ότι αξίζει όταν οι γονείς σου ή το στενό οικογενειακό σου περιβάλλον δεν αντιλαμβάνονται καμία από τις επιτυχίες σου σαν να ήταν ανάξιες προσοχής. Έτσι νιώθεις παραμελημένος και ασήμαντος και δεν μπορείς να πιστέψεις ότι για κάποιους είσαι σημαντικός εφόσον δεν εισπράττεις το συναίσθημα αυτό από την οικογένεια σου.
3. Συγκρουσιακό οικογενειακό περιβάλλον. Αν οι γονείς μαλώνουν και μειώνουν ο ένας τον άλλον , τα παιδιά αφομοιώνουν όλα τα αρνητικά συναισθήματα. Νιώθουν φόβο και απειλή και πιστεύουν ότι φταίνε τα ίδια για αυτή τη κατάσταση. Είναι δε πιθανό αυτό το αίσθημα της ενοχής να το κουβαλούν και στην ενήλικη ζωή τους.
4. Bulling σε συνδυασμό με μη υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον.
Όσα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον όπου νιώθουν ότι οι γονείς νοιάζονται για αυτά και τα στηρίζουν, έχουν πολλές πιθανότητες να ανακτήσουν την αυτοεκτίμηση τους ακόμα και εάν ήταν θύματα bulling. Εάν όμως ένιωθαν ανασφάλεια στο σπίτι και συγχρόνως βίωναν και το μαρτύριο αυτό εκτός σπιτιού, η αίσθηση της εγκατάλειψης, της καταστροφής και της αηδίας απέναντι στον εαυτό τους κυριαρχεί στην καθημερινότητα τους. Πιστεύουν ότι όποιος τους πλησιάζει τους κάνει χάρη γιατί είναι ανάξιοι και δεν έχουν να δώσουν τίποτα καλό.
5. Τραυματικές εμπειρίες. Η σωματική, σεξουαλική και λεκτική παρενόχληση αποτελούν σημαντικές αιτίες της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Όταν κάποιος εξαναγκασθεί σε μία φυσική ή συναισθηματική κατάσταση παρά τη θέληση του, νιώθει ότι είναι ένα «τίποτα» και ότι αυτός ευθύνεται για όλα. Επομένως είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσει τον εαυτό του αλλά και να εμπιστευθεί τους άλλους.
6. Η εικόνα του σώματος. Αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα για την ενίσχυση ή μη της αυτοεκτίμησης κυρίως στις νεαρές κοπέλες αλλά και στους νέους. Από πολύ μικροί βομβαρδιζόμαστε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με μη ρεαλιστικές εικόνες για τον ιδανικό τύπο σώματος. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας όταν οι αλλαγές του σώματος μας δεν συμβαδίζουν με τις εικόνες που βλέπουμε στα video και στα περιοδικά, αυτόματα μας οδηγούν σε σύγκριση η οποία μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε μη ελκυστικοί ή και ασήμαντοι.
7. Επίτευξη μη ρεαλιστικών στόχων. Μερικοί νέοι κυρίως λόγω υπερβολικής πίεσης από τους γονείς έχουν υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό τους τόσο όσο αφορά τις σχολικές επιδόσεις όσο και τις κοινωνικές τους συναναστροφές. με αποτέλεσμα όταν αποτυγχάνουν σε ένα στόχο να νιώθουν αποτυχημένοι γενικώς. Δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι δεν μπορούμε να πετυχαίνουμε πάντα αλλά ούτε να ειμαστε αρεστοί σε όλους.
Μερικοί τρόποι για να βελτιώσετε την χαμηλή αυτοεκτίμηση
1.Μη σκέφτεστε αρνητικά για τον εαυτό σας. Ο τρόπος που αξιολογείτε τον εαυτό σας έχει μεγάλη επιρροή στην αυτοεκτίμηση σας. Αν συνεχώς επαναλαμβάνετε ότι δεν είστε καλός και ικανός θα συνεχίσετε να το πιστεύετε ακόμα και αν δεν είναι αλήθεια.
2. Μη συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους. Ο καθένας μπορεί να είναι καλύτερος από κάποιον άλλο σε κάποιο τομέα. Αυτό όμως δεν έχει καμιά σχέση με τις ικανότητες και την αξία σας.
3. Μην αναζητείτε την τελειότητα. Είναι σημαντικό να προσπαθείτε να επιτυγχάνετε πράγματα. Όμως πάντα να έχετε στο μυαλό σας ότι η τελειότητα είναι ανέφικτη.
4. Μη μαστιγώνετε τον εαυτό σας για τα λάθη σας. Είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης να κάνουμε λάθη. Γιατί εσείς να είστε διαφορετικός; Μή αγχώνεστε. Απλά μάθετε από τα λάθη σας και συνεχίστε.
5. Ασχοληθείτε με πράγματα που σας ευχαριστούν. Αν βρίσκετε χρόνο για χαλάρωση και διασκέδαση κατά τη διάρκεια της ημέρας πιθανόν να αρχίσετε να σκέφτεστε θετικά.
6. Να είστε ικανοποιημένοι και με τα μικρά επιτεύγματα. Επιβραβεύστε τον εαυτό σας για κάποια μικρή πρόοδο διότι οι σημαντικές αλλαγές δεν πραγματοποιούνται αμέσως και σε μια ημέρα.
7. Να συναναστρέφεστε με υποστηρικτικά άτομα. Μην ασχολείστε με άτομα που σας επικρίνουν και σας απογοητεύουν. Βρείτε ανθρώπους που σας κάνουν να νιώθετε καλά και δεν ενισχύουν τις αρνητικές σας σκέψεις.
Είτε το πιστεύετε είτε όχι , όλοι έχουμε τις ικανότητες να κάνουμε πράγματα που θα ωφελήσουν και εμάς τους ίδιους αλλά και τους γύρω μας. Απλά είναι στο δικό σας χέρι και στη δική σας προσπάθεια να τις ανακαλύψετε.
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc in Counseling Studies, University of Edinburgh
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
