Αρκετά παιδιά είναι απαιτητικά και θέλουν τα πράγματα να γίνονται όπως αυτά τα φαντάζονται. Πολλές φορές γίνονται εγωκεντρικά και δεν δέχονται το « όχι» σαν απάντηση στις απαιτήσεις τους. Εάν η προσωπικότητα του παιδιού είναι ισχυρή και νιώσει ότι υπάρχει « κενό εξουσίας» μπορεί να εκδηλώσει αυταρχικές τάσεις προσπαθώντας να έχει τον έλεγχο τόσο στο σχολείο όσο και στο οικογενειακό του περιβάλλον.
Μερικά σημάδια μίας τέτοιας προσωπικότητας είναι : 1) Όταν λέει στα άλλα παιδιά ότι λειτουργούν λάθος και πως ότι κάνουν δεν είναι σωστό. 2) ¨Όταν αδυνατεί να υπακούσει σε κανόνες και γι αυτό συνήθως έχει την τάση να δημιουργεί δικούς του. 3) Όταν διακόπτει συνέχεια γιατί δεν μπορεί να περιμένει την σειρά του για να μιλάει. 4) Όταν εστιάζεται αποκλειστικά και μόνο στο να κερδίζει μη μπορώντας να διαχειριστεί μία αποτυχία. 5) Όταν διαμαρτύρεται συνεχώς για τα ρούχα που φοράει ή για το φαγητό που τρώει. Το παιδί συνεχώς απαιτεί και οι γονείς απλά υποχωρούν. 6) Όταν δεν του αρέσει το σχολείο που πηγαίνει και οι γονείς υπακούουν στην επιθυμία του να αλλάξει σχολείο χωρίς να εξετάσουν αν υπάρχει σοβαρός λόγος. Όταν μεγαλώσουν τα παιδιά αυτά κατηγορούν τους άλλους για ότι άσχημο τους συμβαίνει και δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για τις πράξεις τους. Τα καλά νέα είναι ότι τα παιδιά αυτά είναι έξυπνα, δημιουργικά και προικισμένα. Τα άσχημα όμως νέα είναι ότι εφόσον μεγαλώνοντας συνεχίζουν να εκδηλώνουν την αυταρχική συμπεριφορά τους, στο τέλος απομονώνονται κοινωνικά γιατί κανένας δεν τα ανέχεται.
Η αυταρχικότητα δεν θα πρέπει να συγχέεται με τις αρχηγικές ικανότητες που μπορεί να έχει κάποιο παιδί. Ένα αυταρχικό παιδί διαμαρτύρεται συνεχώς όταν οι καταστάσεις δεν εξελίσσονται όπως επιθυμεί και πολλές φορές προσπαθεί να πείσει τους άλλους να εμποδίσουν ένα σχέδιο όταν δεν γίνεται σύμφωνα με το δικό του τρόπο. Αν όμως του ανατεθεί η αποκλειστική αρμοδιότητα να προγραμματίσει κάτι, ίσως και να μην επιθυμεί να αναλάβει τέτοια ευθύνη. Η αυταρχικότητα συνδέεται με το υπερβολικό «εγώ» και την απαίτηση όλοι να μας ακούνε χωρίς αμφισβήτηση.
Αίτια της αυταρχικότητας
Όλα εξαρτώνται από την προσωπικότητα του παιδιού. Μερικοί από τους βασικούς λόγους είναι : 1) Χαμηλή αυτοεκτίμηση , ανασφάλεια και ανάγκη για προσοχή. 2) Αν το παιδί έχει καταπιεστεί, προφανώς έχει μάθει να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο έτσι ώστε να έχει τον έλεγχο. 3) Αν στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού συμμετέχουν περισσότερα άτομα όπως παππούδες και θείοι και δεν ακολουθείται μία κοινή γραμμή όσο αφορά την ανατροφή του.. 4) Προσπάθεια μίμησης της αυταρχικής συμπεριφοράς ενός ενήλικα ή μεγαλύτερου παιδιού στην οικογένεια ή στο κοινωνικό περιβάλλον.
Στρατηγικές αντιμετώπισης
1)Βάλτε ξεκάθαρους κανόνες. Πολλές φορές τα αυταρχικά παιδιά προσπαθούν να επιβάλλουν κανόνες στο σπίτι ακόμα και χωρίς την συγκατάθεση σας. Ανακοινώστε μερικούς ξεκάθαρους κανόνες και αναρτήστε τους σε διάφορα σημεία του σπιτιού. Μην διαπραγματευτείτε την εφαρμογή τους διότι θα εμπλακείτε σε διάλογο με το παιδί το οποίο θα προσπαθήσει να ικανοποιήσει τις ανάγκες του και όχι να σας ακούσει. 2) Κάνετε κατανοητό ότι είστε ο αρχηγός της οικογένειας και ότι έχετε την ευθύνη. Αποφύγετε τον αυταρχισμό διότι έτσι ενισχύετε την συμπεριφορά του και μη επιτρέπεται στα παιδιά αν είναι περισσότερα από ένα να βάζουν κανόνες μεταξύ τους. Εξηγήστε με ήρεμη και σταθερή φωνή ότι ο πατέρας και η μητέρα είναι υπεύθυνοι.3) Εξασκείτε τον αμοιβαίο σεβασμό. Μην επιτρέπετε στα παιδιά σας να σας υψώνουν την φωνή. Αποφύγετε την ταπείνωση όταν θέλετε να διορθώσετε την αυταρχική συμπεριφορά του παιδιού σας αν βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο, εξηγήστε του ιδιαιτέρως και με συγκεκριμένο τρόπο γιατί η συμπεριφορά του ήταν αυταρχική και ποιες θα ήταν οι πιθανές εναλλακτικές λύσεις. 4) Επιτρέψτε ορισμένες πρωτοβουλίες. Τα παιδιά πολλές φορές εκδηλώνουν τέτοιες συμπεριφορές στη προσπάθεια τους να κερδίσουν κάποιο έλεγχο στη ζωή τους επειδή καταπιέζονται. Δώστε τους το δικαίωμα να επιλέγουν τα ρούχα τους, την τροφή τους ή κάποιες άλλες καθημερινές δραστηριότητες.5) Πείτε «ναι».Τα παιδιά πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες, όμως από την άλλη είναι εξοργιστικό να εισπράττουν συνεχώς ένα «όχι». Όποτε είναι εφικτό κάνετε δεκτές τις απαιτήσεις τους διότι αυτό τους βοηθάει να νοιώθουν ότι ασχολείστε μαζί τους και τα ακούτε.6) Δώστε προσοχή στο παιδί σας. Η παρουσία σας απλά και μόνο δεν υποκαθιστά την προσοχή που αναζητούν. Αφήστε τις δραστηριότητες σας για κάποια ώρα κάθε ημέρα και παίξτε με το παιδί σας αφήνοντας του την πρωτοβουλία ή δεσμευθείτε σε προσωπικές του δραστηριότητες που το ενδιαφέρουν. 7) Παίξτε παιχνίδια απλά για τη διασκέδαση. Επειδή τα αυταρχικά παιδιά εστιάζονται μόνο στη νίκη, μυήστε τα στη χαρά του παιχνιδιού σχολιάζοντας πόσο καλά περάσατε παίζοντας μαζί. Μην αναφέρεστε στον νικητή αλλά μόνο στη δημιουργικότητα και στη διασκέδαση έτσι ώστε να πάρουν το μήνυμα ότι η νίκη δεν είναι το πιο σημαντικό σε έναν αγώνα.
Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε το παιδί σας είναι να είστε δίπλα του και να το βοηθήσετε να καταλάβει ποιες συμπεριφορές του είναι αυταρχικές και πως πρέπει να τις αλλάξει. Ακόμα και αν η κατάσταση αυτή μερικές φορές σας αναστατώνει, επειδή δεν μπορεί να διορθωθεί μέσα σε μία νύχτα αλλά απαιτείται χρόνος προσπαθήστε να μάθετε στο παιδί σας να συμπεριφέρεται με σεβασμό και δικαιοσύνη έτσι ώστε να εξελιχθεί σε ένα υγιή ενήλικα.
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc in Counseling Studies, University of Edinburgh
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
