Αν υποφέρετε από την παγίδα της εξάρτησης , δηλαδή νιώθετε συχνά ότι δεν μπορείτε να καταφέρετε τίποτα μόνοι σας, τότε η καθημερινότητα σας φαίνεται υπερβολικά δύσκολη. Διακατέχεστε από ένα αίσθημα έλλειψης και ανεπάρκειας και νιώθετε ανίκανοι να διεκπεραιώσετε νέα καθήκοντα καθώς πιστεύετε ότι δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις καθημερινές αλλαγές μόνοι σας και χρειάζεστε κάποιον να βασιστείτε πάνω του, όπως γονείς, αδέρφια, φίλοι για να σας υποδείξει τι πρέπει να κάνετε και πως πρέπει να σκεφτείτε.
Οι εξαρτημένοι άνθρωποι σκέφτονται συχνά « δεν μπορώ να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις μου, θα αποτύχω, αυτό είναι ακατόρθωτο για μένα και διακατέχονται από σκέψεις που εκφράζουν την ανησυχία και τον φόβο τους ότι θα τους εγκαταλείψουν τα άτομα στα οποία βασίζονται και δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν την καθημερινότητα τους χωρίς αυτούς. Ο τρόπος με τον οποίο σκέφτονται τα συναισθηματικά εξαρτώμενα άτομα τους κάνει να νιώθουν συχνά αβοήθητοι , να έχουν έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό τους και στην κρίση τους και διακατέχονται από συναισθήματα απόγνωσης και πανικού. Συνήθως τα άτομα αυτά δεν μπορούν να σκεφτούν μόνα τους μια λύση για να χειριστούν ένα απλό καθημερινό πρόβλημα και χρειάζονται κάποιον άλλο να χειριστεί το πρόβλημα τους και να αποφασίσει για αυτούς. Δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα οικονομικά τους, την ανάληψη ευθυνών σε εργασιακά θέματα , τις ερωτικές και προσωπικές τους σχέσεις και έχουν σαν εύκολη λύση την παραίτηση ή την αποφυγή ανάληψης πρωτοβουλιών. Οι εξαρτημένοι άνθρωποι έχουν ένα παθητικό ρόλο στις σχέσεις τους είτε με μέλη της οικογένειας τους είτε με φίλους και με ερωτικούς συντρόφους. Αν και αυτό τους δημιουργεί μια συναισθηματική ασφάλεια συχνά τους κάνει να καταπιέζονται και να θυμώνουν επειδή δεν μπορούν να εκφράσουν ανοιχτά αυτό που τους ενοχλεί καθώς φοβούνται τις αρνητικές συνέπειες του να χάσουν από κοντά τους κάποιον στον οποίο βασίζονται. Από την άλλη υπάρχουν εξαρτημένα άτομα που θεωρούν ότι έχουν ένα αυτονόητο δικαίωμα να τους δίνουν οι άλλοι λύση στα προβλήματα τους και δεν διστάζουν να εκφράσουν ανοιχτά τον θυμό τους , να γίνονται οξύθυμοι και απαιτητικοί γεγονός που μπορεί να διώξει τους άλλους από κοντά τους ενώ τους έχουν ανάγκη.
Οι ρίζες της εξάρτησης προέρχονται συνήθως είτε από γονείς που είναι υπερπροστατευτικοί είτε από γονείς που είναι υποπροστατευτικοί. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς ευνουχίζουν την ανεξαρτησία των παιδιών τους και τα μεγαλώνουν σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον χωρίς καμία ελευθερία ώστε να γίνουν αυτάρκη. Αντίθετα όταν οι γονείς είναι υπoπροστατευτικοί δεν τα φροντίζουν όσο πρέπει με αποτέλεσμα να λειτουργούν σε ένα επίπεδο που προηγείται της ηλικίας τους και ενώ δείχνουν αυτόνομα στην ουσία έχουν έντονη την ανάγκη να στηρίζονται σε κάποιον άλλον.
Κάθε εξαρτημένο άτομο μπορεί να απεγκλωβιστεί από αυτήν την παγίδα αν προσπαθήσει να τονώσει την αίσθηση επάρκειας δηλαδή να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση και να αναπτύξει τις κοινωνικές του δεξιότητες. Κάποια ουσιώδη βήματα είναι
- Να συνειδητοποιήσει την εξάρτηση της παιδικής του ηλικίας.
- Να καταγράψει τις καθημερινές δραστηριότητες και αποφάσεις για τις οποίες βασίζεται στους άλλους.
- Να πιέσει συστηματικά τον εαυτό του ώστε να παίρνει καθημερινές αποφάσεις και πρωτοβουλίες χωρίς να ζητάει βοήθεια.
- Να επανεξετάσει παλιότερες προσωπικές σχέσεις και να εντοπίζει αν βασίζονταν στους άλλους.
- Να αποφεύγει υπερπροστατευτικούς συντρόφους ακόμα και αν του προκαλούν έντονη έλξη.
- Να μην στρέφεται στους άλλους για να τον καθησυχάζουν και να τον συμβουλέψουν όταν κάτι πάει στραβά αλλά να προσπαθεί να αναλάβει το μερίδιο των αποφάσεων και των ευθυνών που του αντιστοιχεί.
Η θεραπεία κάθε εξαρτημένου ατόμου είναι μια αναδρομή από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή και στοχεύει στο να αντικαταστήσει το αίσθημα του φόβου και της αποφυγής με το αίσθημα της αποτελεσματικότητας και της αυτονομίας του ατόμου.
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc in Counselling Studies, University of Edinburgh
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
http꞉ // www. antigoniepivatianou.gr
