Κοινωνική Φοβία/ Διαταραχή Κοινωνικού άγχους
Το κοινωνικό άγχος είναι ένας έντονος και επίμονος φόβος έναντι διαφόρων κοινωνικών καταστάσεων καθώς και καταστάσεων επίδοσης κατά τις οποίες το άτομο εκτίθεται σε άλλους ανθρώπους ή πιθανόν να εξετάζεται από αυτούς. Αυτό σημαίνει ότι στην ουσία το κοινωνικό άγχος είναι το άγχος που οφείλεται στην ανησυχία που έχει το άτομο για το τι σκέφτονται οι άλλοι για αυτόν. Η κοινωνική φοβία διαφέρει από την απλή συστολή καθώς το άτομο που υποφέρει από αυτή την διαταραχή αισθάνεται πολύ πιο έντονο άγχος, αποφεύγει τις κοινωνικές καταστάσεις που του προκαλούν φόβο και το άγχος του δεν μειώνεται ούτε μέσω της σταδιακής εξοικείωσης με τις καταστάσεις που το προκαλούν. Συχνά η φοβία του εκδηλώνεται και με σωματικά συμπτώματα όπως ναυτία, ταχυπαλμία, εφίδρωση, ξηροστομία, μούδιασμα στα άκρα, δυσφορία κα. Πολλές φορές όταν το άτομο νιώθει εγκλωβισμένο σε μια κατάσταση το αίσθημα του φόβου σε συνδυασμό με τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να οδηγήσουν και σε κρίση πανικού με αποτέλεσμα να νιώθει τελείως αδύναμο και εξουθενωμένο.
Η κοινωνική φοβία είναι μια χρόνια κατάσταση που μπορεί να αρχίσει από την παιδική η εφηβική ή ακόμα και από την νηπιακή ηλικία. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή την διαταραχή αισθάνονται ότι είναι συνεχώς εκτεθειμένοι στην αρνητική κριτική των άλλων, σκέφτονται ότι δεν είναι ικανοί να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που τους ζητούνται και επομένως θα γελοιοποιηθούν από τον περίγυρο τους, έχουν την πεποίθηση ότι οποιοσδήποτε άλλος είναι πιο ικανός να αντιμετωπίσει μια κοινωνική κατάσταση από αυτούς και τέλος φοβούνται ότι οι άλλοι θα ανακαλύψουν το υπερβολικό τους άγχος και επομένως θα τους κοροϊδεύουν. Η κοινωνική φοβία διακρίνεται στην ειδική κοινωνική φοβία και στην Γενική Κοινωνική Φοβία. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται τα άτομα που νιώθουν άγχος και φόβο για συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις τις οποίες και προσπαθούν να αποφύγουν όπως η συμμετοχή σε μια δημόσια ομιλία ή σε ένα συνέδριο ενώ δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα και φέρονται φυσιολογικά στις υπόλοιπες κοινωνικές εκδηλώσεις. Τα άτομα της δεύτερης κατηγορίας αισθάνονται δυσφορία και άγχος σε κάθε είδους δραστηριότητες, κοινωνικές επαφές καθώς και διαπροσωπικές σχέσεις. Εξαιρούνται μόνο τα άτομα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος τους, με τα οποία έχουν μεγαλύτερη οικειότητα και για το λόγο αυτό αισθάνονται πιο ασφαλείς όταν συνοδεύονται από αυτά. Η κοινωνική φοβία είναι μια από τις σοβαρότερες αγχώδεις διαταραχές καθώς επηρεάζει και περιορίζει την προσωπική , οικογενειακή και κοινωνική ζωή του ατόμου. Χωρίς θεραπεία μπορεί να διαρκέσει και για όλη την ζωή του ατόμου και σύμφωνα με τις στατιστικές μελέτες ποικίλει από χώρα σε χώρα σε ποσοστό από 3% μέχρι 13% με τα ποσοστά των γυναικών να είναι μεγαλύτερα από τα ποσοστά των ανδρών.
Τα αίτια της κοινωνικής φοβίας είναι πολλά και σύνθετα. Από την μία παίζει ρόλο η κληρονομικότητα όπως απέδειξαν μελέτες με μονοζυγωτικούς διδύμους. Από την άλλη σημαντικό ρόλο παίζει το οικογενειακό περιβάλλον καθώς η συμπεριφορά αυτή μαθαίνεται και από τους γονείς όταν και οι ίδιοι έχουν κοινωνική φοβία. Τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία όπως βίαιη συμπεριφορά λεκτική ή σωματική δημιουργεί το υπέδαφος για μια φοβισμένη στάση απέναντι στον κοινωνικό περίγυρο. Η κοινωνική φοβία μειώνει την αυτοεκτίμηση και συχνά προκαλεί κατάθλιψη. Επίσης οι ασθενείς για να αντιμετωπίσουν τοα άγχος τους μπορεί να καταφύγουν στο αλκοόλ καθώς και στην χρήση άλλων ουσιών οπότε δημιουργούνται προβλήματα εθισμού καθώς και άλλες ψυχαναγκαστικές διαταραχές.
Θεραπεία
Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία είναι πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κοινωνικής φοβίας. Ο ασθενής με την βοήθεια του θεραπευτή εκτίθεται σε καταστάσεις που του προκαλούν άγχος και φόβο και σταδιακά καθοδηγείται στο να παράγει εναλλακτικούς τρόπους σκέψης που θα τον βοηθήσουν να αισθάνεται πιο ασφαλής. Η έκθεση αυτή γίνεται σε τρία στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο ο ασθενής εισάγεται στην κατάσταση που του προκαλεί φόβο. Το δεύτερο στάδιο είναι η αύξηση του κινδύνου αποδοκιμασίας στην εν λόγω κατάσταση έτσι ώστε να αρχίσει να έχει αυτοπεποίθηση ότι θα είναι ικανός να χειριστεί την αρνητική κριτική ή την απόρριψη και κατά το τρίτο στάδιο εκπαιδεύεται σε τεχνικές ώστε να χειρίζεται την αποδοκιμασία . Για παράδειγμα το άτομο φαντάζεται τους χειρότερους φόβους τους και στην συνέχεια προσπαθεί να αναπτύξει πιο δημιουργικούς τρόπους αντιμετώπισης του άγχους του, της αποδοκιμασίας και της αρνητικής κριτικής. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία περιλαμβάνει και τεχνικές για καλύτερο χειρισμό του άγχους καθώς και γνωστική αναδόμηση του δυσλειτουργικού τρόπου σκέψης.
Picture from : anxiety- treatments.com
Επιβατιανού Αντιγόνη
Συμβουλευτική ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Msc in Counseling Studies, University of Edinburgh
Email ꞉ info@ antigoniepivatianou.gr
http꞉ // www. antigoniepivatianou.gr